Σάββατο 12 Ιουλίου 2008

Επιστημονική ερμηνεία ονείρων σας (με μέθοδο Freud) τέτοια που δεν κάνουν οι καλοπληρωμένοι ψυχοθεραπευτές σας





Όλοι μας βλέπουμε όνειρα στον ύπνο μας, πάρα πολλά όνειρα.


Από αυτά θυμόμαστε πολύ λίγα στοιχεία ή ελάχιστα σημεία ή και τίποτα όταν ξυπνάμε.


Την επιστημονική σημασία των ονείρων ανάλυσε με μεγάλη μεθοδικότητα, πρώτος ο Freud στο βιβλίο του «Η Ερμηνεία των Ονείρων», το οποίο ήταν πολύ επαναστατικό και νεωτεριστικό για το τέλος του 19ου αιώνα, αφού βασιζόταν στην ιδέα της ύπαρξης κρυφών ερωτικών επιθυμιών που άρχιζαν από τη βρεφική ηλικία του ατόμου με αντικείμενο κατά κύριο λόγο τη μητέρα, αλλά και τον πατέρα σε λιγότερη κλίμακα.


Η κριτική που ασκήθηκε μεταγενέστερα στη φροϋδική θεωρία, περιόρισε σημαντικά την αξία της ερμηνείας του, μας άφησε όμως μέχρι σήμερα – σε αρκετά μεγάλη έκταση αποδοχής από τον επιστημονικό κόσμο – τις δύο κυριότερες αρχές της ερμηνείας των ονείρων που εστιάζονται στις εξής δύο:



α) Το όνειρο αποτελεί εκπλήρωση κάποιας επιθυμίας μας, κατά τη διάρκεια του ύπνου μας και



β) Υπάρχει στο όνειρο ένας μηχανισμός δημιουργίας κατάλληλης πλοκής ώστε ορισμένες ιδέες μας να περάσουν καμουφλαρισμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να μη διακόψουν τον ύπνο, λόγω άγχους, ανησυχίας, σωματικής ανάγκης (στο μέτρο του δυνατού).



Παράδειγμα των δύο αυτών αρχών βλέπουμε στα εξής παραδείγματα ονείρων, δικών μου και γνωστών μου (παρόμοια των οποίων ενδέχεται να έχετε δεί και εσείς):



-«Ήθελα να κατουρήσω και πήγα στην τουαλέτα. Η λεκάνη ήταν χαλασμένη και προσπάθησα να βρω μια άλλη, αλλά οι άλλες ήσαν κατειλημμένες». Στην πραγματικότητα είχα ανάγκη να ουρήσω, και το όνειρο προσπάθησε όσο μπορούσε με διάφορες δικαιολογίες να καθυστερήσει την εκπλήρωση της ανάγκης μου, βάζοντας διάφορα εμπόδια, ώστε να μην ξυπνήσω. Φυσικά, αυτό δεν ήταν δυνατό να συνεχιστεί και ξύπνησα. Ο μηχανισμός του ονείρου, προέρχεται από το ασυνείδητο και επομένως δεν είναι πολύ αποτελεσματικός – και πως να ήταν – αφού η ανάγκη για ούρηση μπορεί να είναι πολύ έντονη.

- (ανάλογο όνειρο γυναίκας) «Πήγα στην τουαλέτα να ουρήσω αλλά οι τοίχοι ήσαν διαφανείς και με έβλεπαν οι περαστικοί. Δεν μπορούσα να ουρήσω και προσπαθούσα να καλύψω τους διαφανείς τοίχους με πετσέτες». Η ερμηνεία είναι η ίδια.

Το καμουφλάρισμα του περιεχομένου του ονείρου πραγματοποιείται ακόμα και όταν αυτό επηρεάζεται από ένα πολύ έντονο σωματικό ενόχλημα. Π.χ. δικό μου όνειρο που είχα δεί τρεις ώρες αφού είχα φάει πολύ πικάντικα λουκάνικα σε μια ταβέρνα: «Ήμουν δεμένος σε ένα δέντρο και μου έριχναν μπουνιές στο στομάχι». Το ότι έτρωγα ξύλο, μπορεί να είχε κάποια σημασία που δεν ανέλυσα, αλλά οπωσδήποτε στο έντονο κάψιμο στο στομάχι το όνειρο προσπάθησε να δημιουργήσει μια ιστορία για να μη ξυπνήσω και διαταραχθεί ο ύπνος μου.

Άλλες φορές το όνειρο είναι αρκετά άγαρμπο και το καμουφλάρισμα είναι πολύ απλό. Π.χ. κοιμόμουν και με ενοχλούσαν οι καμπάνες της εκκλησίας του Προφήτη Ηλία «.. είδα αυτόν που χτυπούσε τις καμπάνες να γλυστράει από το καμπαναριό και να πέφτει κάτω». Παρόλη την προσποιούμενη λύπη μου για την τραγική απώλεια του κωδωνοκρούστη, το ακατέργαστο υλικό του ασυνειδήτου μου προσπάθησε να μου εξασφαλίσει –εις μάτην – λίγο ήσυχο ύπνο.

Φαντάζομαι θα έχετε δει στη ζωή σας όπως και εγώ ορισμένα όνειρα που είναι κοινά: «πετούσα σε χαμηλό ύψος πάνω από άλλους ανθρώπους», «έπεφτα στο κενό», «είδα ότι ακόμα δεν είχα τελειώσει το Λύκειο»(ενώ στην πραγματικότητα το είχα τελειώσει εδώ και κάμποσα χρόνια), «ήμουν ακόμα στρατιώτης και φορούσα στολή, ενώ κάπου ήξερα ότι σαν να είχα τελειώσει ή να έπρεπε να είχα τελειώσει» (χρόνια μετά το τέλος της θητείας μας).



Για το πέταγμα ο Φρόϋντ κάνει μια σύνδεση με το πέταγμα στον αέρα που δίνει χαρά στα μωρά ή πολύ μικρά παιδιά όταν τους πετούν οι γονείς τους. Νιώθουν σαν να μην επηρεάζονται από τη βαρύτητα, σαν να είναι αγγελάκια. Για την πτώση στο κενό ο Φρόϋντ δεν μας δίνει ερμηνείες, με την περίεργη αιτιολογία ότι «δεν είχε δει ο ίδιος τέτοια όνειρα».

Οι μεταγενέστεροι του Φρόϋντ προσάρμοσαν την ερμηνεία ανάλογα με την κύρια θεωρία που ακολουθούσαν (Αντλερ, υποσυνείδητο, Γιούνγκ – συμβολισμούς που προέρχονται από το συλλογικό ασυνείδητο και είναι κοινοί σε όλους τους λαούς και καθόλη την ιστορία κλπ).

Πρόβλημα δημιουργείται στη σημασία των ονείρων και στον τρόπο αντιμετώπισής τους σε θεραπευτικές προσεγγίσεις που αγνοούν την ύπαρξη ασυνειδήτου όπως στην Ομαδική Θεραπεία, αναλυτική ή συμπεριφοριστική και στη Γνωσιακή Θεραπεία.

Στην πράξη συμβαίνουν τα εξής, στην κλίμακα που έχω αντιληφθεί βέβαια, γιατί δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή εκεί που υπάρχει άρνηση παραδοχής:



- Οσάκις μέλος της θεραπευτικής ομάδας, αναφέρει όνειρο μέσα στην ομάδα, ο συντονιστής κάνει την πάπια και παραδίδει το μέλος της ομάδας στο έλεος των λοιπών μελών που δεν βλέπουν όνειρα και εκεί γίνεται ένα είδος «εθνοτικής κάθαρσης». Συνήθως πετάγεται έξω από την ομάδα αυτός που βλέπει όνειρα, ώστε η λοιπή ομάδα να συνεχίσει με μια σχετική ομοιογένεια και ο συντονιστής νίπτει τας χείρας του ως Πόντιος Πιλάτος.

- Στη γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία, ο θεραπευτής μπορεί να δημιουργήσει ο ίδιος κριτήρια με τέτοιο τρόπο ώστε να κατατάξει στον ονειρευόμενο εκεί που θέλει, με το επιχείρημα «ένας κανονικός καταθλιπτικός δεν μου φέρνει τέτοια όνειρα, άρα έχετε μεταιχμιακή διαταραχή».

Φυσικά υπάρχουν και οι διάφοροι λαϊκοί ονειροκρίτες σε βιβλία που πουλάνε στα καροτσάκια καθώς και διάφοροι ονειρευόμενοι ή μή που προσφέρουν τελείως κομπογιαννήτικες ερμηνείας π.χ. τι σημαίνει αν έχεις δει μαύρη γάτα κλπ, που καλό είναι να αποφεύγονται γιατί και φοβίζουν άδικα και οδηγούν σε τελείως λάθος συμπεράσματα.

Θα μου πείτε: Τι μου λές τώρα εσύ; Εγώ δεν βλέπω ποτέ όνειρα ή και αν βλέπω τα ξεχνάω αμέσως μόλις ξυπνήσω. Πράγματι με το ξύπνημα αρχίζει η διαδικασία της λήθης και σε μερικά δευτερόλεπτα μπορεί να ξεχαστεί τελείως το όνειρο. Ακολουθήστε λοιπόν την εξής τακτική. Να έχετε δίπλα στο κρεβάτι σας, π.χ. πάνω στο κομοδίνο ένα μπλοκάκι και ένα μολύβι. Με το που ξυπνήσετε είτε το πρωϊ είτε – αν τύχει – μέσα στη νύχτα, γράψτε μία φράση ή έστω μερικές λέξεις κλειδιά από το όνειρο, προτού το ξεχάσετε. Τη δεύτερη φορά θα θυμάστε ακόμα περισσότερα και μετά από λίγο καιρό θα θυμάστε σχεδόν όλο το όνειρο ή τουλάχιστο τόσο ώστε να μπορεί να καλύψει μια ολόκληρη ιστορία ή περιπέτεια που ζήσατε στον ύπνο σας.

Το υλικό του ονείρου είναι κατάλληλο για ανάλυση όταν είστε σε οποιαδήποτε θεραπεία. Ακόμα και αν είναι κομπλεξικός ο θεραπευτής σας, μη διστάσετε να του το αναφέρετε, παρόλες τις επιφυλάξεις που μπορεί να έχει. Θα νιώσετε καλύτερα. Μην ξεχνάτε ότι το όνειρο είναι προσπάθεια να περάσει σε σας ένα είδος συλλογισμού ή προβληματισμού, που θα ολοκληρωθεί καλύτερα όταν το μοιραστείτε με κάποιον άλλο, ακόμα και με το θεραπευτή σας.

Αλλά και εκτός θεραπείας, έχει σημασία η καταγραφή του ονείρου, με όσο το δυνατό περισσότερες λεπτομέρειες. Φέρνω για παράδειγμα τον εαυτό μου. Σε κάποια στιγμή της ζωής μου σταμάτησα να βλέπω εφιάλτες στον ύπνο μου, επειδή τους αντιμετώπισα σαν μια ενδιαφέρουσα ιστορία ονείρου και επιζητούσα να καταγράψω όσο δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες. Ο εφιάλτης εξαφανίστηκε με τον τρόπο αυτό και τα μηνύματα άρχισαν να βγαίνουν με καλύτερο τρόπο, έστω και αν αυτός ο τρόπος παρουσίασής τους δεν ήταν και τόσο κατανοητός. Και αυτό, επειδή όσο περισσότερο μαθαίνουμε να αναλύουμε το όνειρο (συγχωρήστε με που δεν μπορώ να σας παραθέσω όλη την τεχνική ερμηνείας στο σημείο αυτό, είναι ογκώδης τόμος), τόσο περισσότερο πονηρεύει και ο μηχανισμός του ονείρου και μας τα παρουσιάζει πιο δύσκολα και πιο δυσνόητα ώστε να μην αντιληφθούμε τη σημασία τους κατά τη διάρκεια του ύπνου και να συνεχίσουμε χωρίς διακοπή να κοιμούμαστε μέχρι το πρωϊ.

Θα ήθελα, τελειώνοντας, να προσθέσω ότι μεγάλη σημασία για την ερμηνεία του ονείρου έχει το συναίθημα, τι αισθανόμαστε με το όνειρο αυτό ή αν είναι δυνατόν και κατά τη διάρκεια του ονείρου (εκεί εγώ υστερώ).

Θα μπορούσαμε λοιπόν, αν συμφωνείτε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την ιστοσελίδα για να παρουσιάσουμε ορισμένα τυπικά ή επαναλαμβανόμενα όνειρά μας και να συνεισφέρει ο καθένας τη μέθοδο ερμηνείας που ακολουθεί ή θα μπορούσε να ακολουθήσει.

Παραδείγματα ονείρων:
Όνειρο Νο 1.
Ηλίας.
Είδα έναν εφιάλτη σήμερα...ήμουν λέει με την κοπελιά μου σε ένα κτίριο και κάποια στιγμή φεύγει και με αφήνει...έψαχνα το κτίριο να τη βρω και γινόταν γλέντι, φαγοπότι, χοροί και δεν μπορούσα να τη βρω.
Για να μη τα πολυλογώ τελικά γινόταν γάμος, και σε μια φάση σκάει μύτη η νύφη, ποια ειναι η νυφη; ποια είναι η νύφη ρώταγα και μου λένε νύφη είναι η τάδε. Και βλέπω την κοπελιά μου νυφούλα. να έχει παντρευτεί άλλον, κάποιον πλούσιο και να μου λέει στο αυτί...τώρα δεν θα είμαι πλέον αναγκασμένη να εργάζομαι πλέον στην κολοδουλειά που έκανα και ότι θα συναντηθούμε αργότερα.Τι αισθάνθηκα...ανάμεικτα αισθήματα.... φρίκαρα βασικά.Ααααααααα ξύπνησα πρωί-πρωί σήμερα.

Ερμηνεία:

Κατ’ αρχήν υπάρχει πιθανότητα για μεγάλο ποσοστό σφάλματος αφού δεν γνωρίζω την προσωπική σου ζωή.
Είχες βρεθεί σε δύσκολη θέση με την κοπελιά σου που δεν μπορούσες να της εξασφαλίσεις ότι δεν θα εργαζόταν πλέον στην «κωλοδουλειά» της. Το όνειρό σου, προσπάθησε να σου φέρει σε σκέψη την ιδέα αυτή, αλλά να μη σε ξυπνήσει με καμιά δύσκολη επιλογή που θα σε έβαζε να κάνεις. Έτσι λοιπόν, η κοπέλα σου, χωρίς να έχεις κάνει εσύ τίποτα, πήγε και παντρεύτηκε άλλον που θα την γλύτωνε από την «κωλοδουλειά» της. Και η διαδικασία του ονείρου σκέφτηκε τώρα: «τώρα ο Ηλίας δεν θα αισθάνεται ένοχος για δική του επιλογή και θα συνεχίσει τον ύπνο του μέχρι το πρωϊ». Όμως «ευτυχώς» η διαδικασία του ονείρου δεν είναι πάντα επιτυχής (αν ήταν δεν θα θυμόμαστε κανένα όνειρο) και έτσι ο Ηλίας ξύπνησε και θυμόταν το όνειρο που είχε δει λίγο προτού ξυπνήσει, με όσες λεπτομέρειες μπορούσε να θυμηθεί, αφού είναι διανοούμενος και δεν μπορεί να εφησυχάσει με παρόμοιες απλοϊκές λύσεις που του πρόσφερε η διαδικασία του ονείρου («φρίκαρα βασικά»).


Όνειρο Νο 2
Αλέξης (γνωσιακός συμπεριφοριστής).
Όνειρο ήταν και πάει... Να σου πω εγώ τι έπαθα. είδα ότι είχε μπει στο σπίτι μου μία νυχτερίδα λευκή και εγώ προσπαθούσα να τη βγάλω έξω αλλά δεν μπορούσα διότι ο γιος μου καθόταν στην μπαλκονόπορτα και η νυχτερίδα τον τραυμάτιζε κάθε φορά που την έδιωχνα προς τα έξω. ως εδώ όλα καλά, ξύπνησα λίγο ταραγμένος αλλά μου πέρασε γρήγορα. Μου έμεινε όμως σαν όνειρο, επειδή ήταν πολύ ζωντανό και το σκεφτόμουν τις επόμενες ημέρες. Μία μέρα, όπως περιδιάβαινα στο ιντερνετ έπεσα σε έναν ονειροκρίτη και σκέφτηκα να κοιτάξω για το όνειρο. πήγα στο λήμα νυχτερίδα και διαβάζω: Θάνατος και συμφορά στον άτυχο που θα ονειρευτεί το διαβολικό αυτό ζώο. με πιάνει κάτι αλλά σκέφτομαι ότι εγώ είδα λευκή νυχτερίδα, ποιό αισιόδοξο όσο να πεις, οπότε διαβάζω παρακάτω: λευκή νυχτερίδα σημαίνει θάνατος μικρού παιδιού! περιτό να πω πως αισθάνθηκα μέχρι να πείσω τον εαυτό μου ότι αυτά είναι βλακείες. και να φανταστείς ότι ίσως να ήταν και η πρώτη φορά στη ζωή μου που κοίταξα ονειροκρίτη καθότι δεν πιστεύω σ' αυτά.


Κατ’ αρχήν υπάρχει πιθανότητα για μεγάλο ποσοστό σφάλματος αφού δεν γνωρίζω την προσωπική σου ζωή.

Έχεις ένα συναίσθημα ενοχής απέναντι στο γιό σου, πιθανώς νομίζεις ότι δεν του έχεις προσφέρει περίθαλψη και ιατρική φροντίδα σε κάτι που έχει. Φοβάσαι ότι – παρόλη την αντικειμενικά κρινόμενη καλή φροντίδα που έχεις επιδείξει – έχεις κάνει κάποιο σφάλμα και ο γιος σου υποφέρει και πληγώνεται. Έτσι λοιπόν θέλεις να τα σκεφτείς αυτά στον ύπνο σου, αλλά η διαδικασία του ονείρου λέει «αν τα σκεφτεί αυτά ο Αλέξης θα ταραχτεί από το συναίσθημα ενοχής και θα ξυπνήσει». Έτσι λοιπόν εμφανίζεται μια νυχτερίδα (γιατί η νυχτερίδα, δεν μπορώ να το εξηγήσω, μόνο ο Αλέξης θα ξέρει τι σημαίνει γι’ αυτόν), και «ό,τι και να κάνει ο Alexis η νυχτερίδα τραυματίζει το γιό του». Με τη λογική ότι «ότι και να κάνει ο Αλέξης η νυχτερίδα συνεχίζει να τραυματίζει το γιό του» η διαδικασία του ονείρου νομίζει ότι του εξασφαλίζει αδιατάραχτο ύπνο. Όμως ο Αλέξης είναι συνειδητοποιημένος και λογικά σκεπτόμενος και ξύπνησε «λίγο ταραγμένος».

Διευκρίνιση: Από την ερμηνεία των Ονείρων του Freud απορρίπτω τα περί σεξουαλικών επιθυμιών και κρατάω τη μέθοδο, στην τεχνική της επιστημονικής ερμηνείας των ονείρων.

Δεν υπάρχουν σχόλια: